Επείγουσα ανάγκη για ένα … Παγκόσμιο Δίκτυο Ευαισθητοποίησης

Επείγουσα ανάγκη για ένα …
Παγκόσμιο Δίκτυο Ευαισθητοποίησης
του Αντρέα Ανδρεόπουλου, Αναλυτή Εφαρμογών Επικοινωνίας

Παραμυθά του Μέλλοντος

Αντί για requiem
Ο άνθρωπος, αν δεν υποσιτίζεται…
είναι δηλητηριασμένος από τις τοξίνες υποπροϊόντων με χημικά συντηρητικά.
Αν δεν είναι αναλφάβητος…
είναι υπνωτισμένος από άχρηστες πληροφορίες υπό μορφή “ειδήσεων ανά ώρα”, ή videoclips του MTV.
Αν δεν είναι πάμπτωχος…
είναι πλημμυρισμένος από καταναλωτικά προϊόντα για κάλυψη κατασκευασμένων αναγκών.
Αν δεν είναι περιτριγυρισμένος από 12 παιδιά στα πεζοδρόμια της Καλκούτας…
πεθαίνει μόνος σε ένα διαμέρισμα του Μπρονξ..
Οι ισχνοί μέσοι όροι ανάμεσα, σε καμιά περίπτωση,
δε δικαιώνουν, λογικά ή συναισθηματικά, τα δύο άκρα - που είναι ο κανόνας.

Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι. Δηλαδή… μπορεί. Η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να συνεχίσει να ζει έτσι. Δηλαδή… μπορεί. Απλά, αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί να αυτοαποκαλείται ούτε “ανθρώπινη”, ούτε “ζωή”.

‘Όλα τα σημαντικά έχουν ειπωθεί. Ξανά και ξανά. Λίγα από αυτά, όμως, έχουν γίνει πράξη. Κι αυτά δεν αρκούν. Ειδικά όταν αυτά τα λίγα έχουν ένα προσανατολισμό ποσοτικό. Χρειάζεται μια άλλη αντι­με­τώπιση των πραγμάτων. Μια αναπροσαρμογή, μια δημιουργική αναδιάταξη, μια ανθρώπινα αποτε­λεσματική αξιοποίηση των πόρων που ο άνθρωπος έχει στη διάθεσή του: Το χώρο του, το χρόνο, τα πράγματα - την υλική πραγματικότητα που κατασκευάζει ή βρίσκει γύρω του, τα χρήματα, και κυρίως, τις ιδέες του και τον ίδιο τον άνθρωπο. Από αυτόν τον τελευταίο πρέπει να ξεκινήσει γιατί είναι ο πιο σημαντικός του πόρος. Και από αυτόν μπορεί να ξεκινήσει γιατί είναι, ας πούμε, ακόμα “του χερι­ού του”. Με σκοπό την δημιουργία μια “κρίσιμης μάζας” ανθρώπων, ενός δικτύου ανθρώπων που, μέσα από τη συμμετοχή τους σε πρωτοπόρα θεσμικά σχέδια, θα εμπλουτισθούν με γνωρίσματα που συνδυάζουν χαρακτηριστικά από τη δοκιμασμένη πανάρχαια συνολική σοφία των Επιστημών, των Τεχνών και των Θρησκειών της Ανθρωπότητας από τη μια, και τη συμπυκνωμένη επιστημονική γνώ­ση στις τεχνολογικές δυνατότητες της σύγχρονης εποχής από την άλλη.

Η Ανθρωπότητα μπορεί πιθανά να βοηθηθεί, αν δει και δημιουργήσει μια πραγματικότητα μέσα από μια άλλη πλέον σκοπιά. Από αυτή της διάσωσης της ανθρώπινης ουσίας πάνω σε μια Γη που, χω­ρίς κανένα πρόβλημα, θα μπορούσε να ζήσει και χωρίς τον Άνθρωπο, όπως έκανε ήδη 4,5 δισεκατομ­μύρια χρόνια τώρα. Η Ανθρωπότητα μπορεί πιθανά να βοηθηθεί, αν δει την κατάσταση μέσα από την οπτική γωνία και σύλληψη του… “Παγκόσμιου Δικτύου Ευαισθητοποίησης - ΜΗΤΙΣ”.

................................................................................................................................................................... “Ξεκίνησα από ένα σκοτεινό σημείο, τη Μήτρα. Οδεύω σ’ ένα άλλο σκοτεινό σημείο, το Μνήμα. Μια δύναμη με σφεντονάει μέσα από το σκοτεινό βάραθρο.
Μια άλλη δύναμη με συντραβάει ακατάλυτα στο σκοτεινό βάραθρο.
Δεν είμαι ο κατάδικος που τον ποτίσαν κρασί για να θολώσει το μυαλό του. Με λαγαρά τα φρένα, νηφάλιος, δρασκελώ το ανάμεσα στους δυο γκρεμούς μονοπάτι. Και μάχουμαι πώς να γνέψω στους συντρόφους, προτού πεθάνω. Να τους δώσω το χέρι μου, να προφτάσω να συλλαβίσω
και να τους ρίξω ένα ακέραιο λόγο. Να τους πω τι φαντάζομαι πως είναι αυτή η πορεία.
Και κατά πού ψυχανεμίζουμαι πως πάμε.
Και πως ανάγκη να ρυθμίσουμε όλοι μαζί το περπάτημα και την καρδιά μας.
Ένα απλό σύνθημα, σα συνωμότες, ένα λόγο απλό να προφτάσω να πω στους συντρόφους!
Ναι, σκοπός της Γης, δεν είναι η ζωή, δεν είναι ο άνθρωπος.
Έζησε χωρίς αυτά, θα ζήσει χωρίς αυτά. Είναι σπίθες εφήμερες της βίαιης περιστροφής της.
Ας ενωθούμε, ας πιαστούμε σφιχτά, ας σμίξουμε τις καρδιές μας, ας δημιουργήσουμε εμείς,
όσο βαστάει ακόμα η θερμοκρασία τούτη της Γης, όσο δεν έρχουνται σεισμοί, κατακλυσμοί,
πάγοι, κομήτες να μας εξαφανίσουν,
ας δημιουργήσουμε έναν εγκέφαλο και μιαν καρδιά στη Γης,
ας δώσουμε ένα νόημα ανθρώπινο στον υπερανθρώπινο αγώνα!”
................................................................................................................................................................... (Από την “Ασκητική ” του Νίκου Καζαντζάκη)

Σταματήστε να συλλαμβάνετε ανθρώπους!
Συλλάβετε μια ιδέα…
Αυτήν του … “Παγκόσμιου Δικτύου Ευαισθητοποίησης - ΜΗΤΙΣ”.

Τι είναι το “Παγκόσμιο Δίκτυο Ευαισθητοποίησης - ΜΗΤΙΣ”;
(World Awareness Network - METIS)

Παγκόσμιο - World
Είναι “ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ”, γιατί οι αιτίες που το δημιούργησαν είναι παγκόσμιες. Γιατί μόνο με παγκόσμιο οραματισμό, σχεδιασμό και υλοποίηση μπορεί να εκπληρώσει τους στόχους του: Να ξαναγίνει ο κό­σμος αυτό που σημαίνει η λέξη, “κόσμημα”, στολίδι για τους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά, τα ορυκτά. Ο πλανήτης αυτός με το σπάνιο συνδυασμό του πράσινου, των εκατομμυρίων χρωμάτων και σχημά­των και μελωδικών ήχων και με τις ευωδιαστές τις μυρουδιές. Ένας κόσμος για τα παιδιά μας και για τα παιδιά των παιδιών μας. Όχι μόνο για μας. Όχι μόνο για σένα. Όχι μόνο για μένα. Μια Ανθρωπό­τη­τα με σύνορα που ενώνουν, με μια σκέψη που θα μπορεί να επικοινωνεί ελεύθερα, σε ένα πλανήτη που θα είναι βιώσιμος…

Δίκτυο - Network
Είναι “ΔΙΚΤΥΟ”, γιατί ακριβώς αυτή η έννοια μπορεί να “αγκαλιάσει” όλο τον πλανήτη, να είναι αποτε­λεσματική στους στόχους της, να συνδυάσει και να αξιοποιήσει πολλαπλασιαστικά τα αποτελέσματα των επί μέρους προτάσεων που περιλαμβάνει. Σ’ αυτό συνδυάζονται οι πιο σύγχρονοι τεχνολογικοί τρόποι δικτύωσης μαζί με πανάρχαιες ανθρώπινες τεχνικές, “αυτές που αξιοποιούν την ευλυγισία των φυτικών ινών, την ικανότητα τους να στρίβονται και να κάνουν κόμπους, πλέγματα, δίχτυα που βοη­θούν την προσαρμογή πολλαπλών μερών σε ένα καλά διαρθρωμένο σύνολο. Αυτή η έννοια συγκεν­τρώνει τρόπους μάθησης και όχι μόνο γνώση από τον παγκόσμιο πολιτισμό και τη φύση, τα παιδι­ά, τους ενήλικες και τους ηλικιωμένους, όλες τις φυλές, έθνη και πολιτισμούς, άντρες και γυναίκες, όλες τις πνευματικές παραδόσεις…

Ευαισθητοποίηση - Awareness
Επιδιώκει την “ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ” γιατί αυτή η νέα τεχνολογικο-επιστημονική εποχή η γεμάτη αδι­έ­ξοδα που άρχισε να διαμορφώνεται μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο με τον λαμπερό αμοραλισμό της έχει ήδη θανατώσει κατά πολύ το συναίσθημα. Το Παγκόσμιο Δίκτυο Ευαισθητοποίησης - ΜΗΤΙΣ θα διαμορφώσει για το παγκόσμιο κοινό ένα σύστημα ευαισθητοποίησης, ένα τρόπο να συνειδητοποιεί ο καθένας την ανάγκη να κρατά τα μάτια ανοιχτά με πράξεις. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή του ατόμου, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σε κάποια από τα επί μέρους σχέδιά του (ως περίεργος μαθη­τής στο “Ανα­γεννησιακό Σχολείο”, ως ενεργός θεατής στο Κέντρο του “Παραμυθά του Μέλλο­ντος”, ως τουρίστας - προσκυνητής σε “Μνημεία του Μέλλοντος”, ως συνειδητός τηλεθεατής που παίρνει μέρος στο τηλεπαιχνίδι “Ταξίδια και παιχνίδια με το Παρόν και το Μέλλον”, ως δραστήριος διανοού­μενος που συμμετέχει στο “Κοινοβούλιο της Συνείδησης” κλπ). Έτσι θα σχηματιστεί μια “κρίσιμη μάζα” πληθυσμού που θα αποκτήσει μια ποιοτικά ανεβασμένη συνείδηση, η οποία, αργά ή γρήγορα, θα μπορέσει να κάνει τη διαφορά. Η συμμετοχή θα φέρει στον κάθε συμμετέχοντα μια συγκίνηση, μια δύ­να­μη και μια πίστη άγνωστες σ’ αυτόν μέχρι εκείνη τη στιγμή.

ΜΗΤΙΣ
Έχει την προσθήκη “ΜΗΤΙΣ”, γιατί αυτή είναι μια έννοια που συνδυάζει τα καλύτερα στοιχεία από το δυ­τικό και ανατολικό τρόπο σκέψης. Ο Οδυσσέας του Ομήρου είναι “πολυμήτις”, πολυμήχανος. Και σήμερα μόνο προσπάθειες με “μήτιδα” (=πολυμήχανες) μπορούν να βγάλουν την Ανθρωπότητα από τα πολύπλοκα προβλήματα. "Μήτις" είναι η πολύτροπη νόηση στην Αρχαία Ελλάδα. Η ικανότητα κάποι­ου να κατέχει πολλές τεχνικές γνώσεις, αλλά κυρίως, μια μορφή νόησης και σκέψης, ένας τρόπος γνώ­­σης, μια νοημοσύνη που προϋποθέτει ένα πολύπλοκο, αλλά πολύ συνεκτικό σύνολο νοητικών στά­σεων, διανοητικών συμπεριφορών, που συνδυάζουν "όσφρηση", οξυδέρκεια, προβλεπτικότητα, πολλαπλή εφευρετικότητα, ευστροφία πνεύματος, καπατσοσύνη, επαγρύπνηση, αίσθηση της ευκαιρί­ας, διάφορες επιδεξιότητες και μακροχρόνια εμπειρία. Ο Οδυσσέας (καπετάνιος, αρχηγός), ο Ερμής (εμπόριο), ο Δίας (εξουσία), η Αφροδίτη (έρωτας), η αλεπού, η σουπιά, ο καλός θαλασσοπόρος, κυνηγός ή ψαράς κλπ κατέχουν και αξιοποιούν "μήτιν".

Επείγουσα ανάγκη για ένα …
Παγκόσμιο Δίκτυο Ευαισθητοποίησης
1. Τι τρέχει;
2. Και λοιπόν;
3. Και τώρα τι κάνουμε;

1. Τι τρέχει;
Οι άνθρωποι είναι ικανοί να πιστέψουν οτιδήποτε. Εκτός, φαίνεται, από την αλήθεια. Κι όμως, το φως που φωτίζει σήμερα την Ανθρωπότητα ίσα-ίσα που γεμίζει σκιές το σκοτάδι. Το είχα πει και άλλοτε, το ξαναλέω και τώρα: ο κόσμος μοιάζει με μουσικό κομμάτι που παίζεται όλο και σε πιο γρήγορο ρυθμό. Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι τα γεγονότα είναι αρκετά για να αποπροσανατολίσουν και να βυθί­σουν στη σύγχυση οποιονδήποτε. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να συμφιλιωθεί με τον κόσμο και κάθε του ενέργεια να είναι αποτέλεσμα ηθελημένης επιλογής και οργάνωσης και όχι της τύχης και των συ­γκυ­ριών. Πάντα υπάρχει ελπίδα, με εξαίρεση τις παγίδες που στήνει στο εαυτό του ο ίδιος. Είναι φανε­ρό, όμως, ότι κάτι δεν πάει καλά… Προβλήματα υπάρχουν παντού. Και τα βασικά ερωτήματα που μπαίνουν είναι:
Δεν είναι ΠΛHPOΦOPHMENH η Ανθρωπότητα; ΔEN ΞΕΡEI τι πρέπει να κάνει;
· H Aνθρωπότητα είναι ΠΛHPOΦOPHMENH αλλά δεν συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα των προβλημάτων; Η Ανθρωπότητα συνειδητοποιεί την κατάσταση, αλλά κάθε πολίτης ξεχωριστά παραμένει αδρανής μπροστά στο "μοιραίο", στο "αναπόφευκτο"; ΔEN ΘEΛEI H ANΘPΩΠOTHTA ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΙ;
· Κάθε ξεχωριστός πολίτης θέλει να κάνει κάτι, αλλά δεν βλέπει μια αποτελεσματική λύση; Νοι­ώθουν ανήμποροι μπροστά σε τόσο μεγάλα προβλήματα; ΔEN MΠOPEI H ANΘPΩΠOTHTA;
Με τι τρόπους θα μπορούσαν να ευαισθητοποιηθούν οι άνθρωποι, να νοιώσουν αρκετά δυνατοί και έτοιμοι για δράση; Τι πρακτικά βήματα πρέπει να γίνουν ώστε να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα προ­βλή­ματα, αλλά και να αρχίσουν να αξιοποιούνται τα θετικά του πολιτισμού που ξεπροβάλλει; Προφανώς, υπάρχει ανάγκη από κάποια λύση…

Yπάρχουν έξι δισεκατομμύρια ή και περισσότεροι.
Δεν μπορείς να βοηθήσεις έξι δισεκατομμύ­ρια ανθρώπους.
- Ποιος ξέρει…

Αυτή είναι η ιστορία σχετικά με το τι μπορούν και το τι δεν μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι, όταν πρέ­πει ή να κάνουν κάτι ή να χαθούν. Φυσικά και για να κάνεις κάτι, πρέπει να ΜΠΟΡΕΙΣ. Και μπορείς, ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ. Και θέλεις, ΑΝ ΞΕΡΕΙΣ. Και ξέρεις, αν μπορείς να ΕΠΙΛΕΓΕΙΣ. Και επιλέγεις, αν έχεις ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ τι να κρατήσεις και τι να αφήσεις. “Συνείδηση” δεν είναι τόσο ηθικός όρος, αλλά λογικός. “Πετυχημένοι” σήμερα είναι αυτοί που ξέρουν τι θέλουν. Και φυσικά, όχι μόνο αυτοί που κάνουν το καλό - αυτονόητο αυτό, ε; Έτσι φτάσαμε στο σημείο, για παράδειγμα, οι παλιοί “συνειδητοί” κομ­μου­νι­στές να έχουν γίνει πετυχημένοι καπιταλιστές στη σημερινή Ρωσία περνώντας σχεδόν απα­ραί­τητα πριν από το στάδιο του μαφιόζου, ενώ οι “συνειδητοί” καπιταλιστές στην Αμερική να επιχορηγούν τον πολιτισμό, την εκπαίδευση και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Με το φορολογικό αζημίωτο ίσως, αλ­λά το αποτέλεσμα είναι που μετρά. Ποιος, όμως, μπορεί να σταματήσει τους μεν και να κατηγορήσει τους δε; Ίσως, βέβαια, το παραπάνω παράδειγμα να μην είναι το καλύτερο για να παραδειγματιστούν όλοι. Είναι όμως χαρακτηριστικό. Κάτι που θα γινόταν παραδεκτό από περισσότερους είναι το παρα­κά­τω. Ο πολίτης του πλανήτη που θα αποκτήσει ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ μπορεί να σταματήσει αυτούς που πρι­ο­νίζουν το κλαδί που κάθονται όλοι - μαζί κι αυτοί που το πριονίζουν, και να διασώσει το χώμα που πατούν, το νερό που πίνουν και τον αέρα που αναπνέουν, διατηρώντας το μυαλό του νηφάλιο και λέφτερο.

4Γιατί στ’ όνομα της γλυκιάς λογικής και μόνο, ή, αν αγαπάτε, και του συναισθήματος και της φα­ντα­σίας, το μυαλό μας πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί. Σε πρώτη φάση θα βάλουμε σε δημιουργική λειτουργία τον κάθε εγκέφαλο ξεχωριστά. Και σε δεύτερη, θα τους συνδέσουμε. Αλλά… κάθε πράγμα στον καιρό του. Διότι στη διάρκεια της “δεκαετίας του εγκεφάλου” (1990-2000) που προώθησε ο Οργα­νισμός Ηνωμένων Εθνών δεν ήταν μόνο οι θετικές έρευνες που προχώρησαν για να αξιοποιήσουμε τις τεράστιες και ανεξερεύνητες δυνατότητές του εγκεφάλου. Παράλληλα μ’ αυτές και βασισμένη στα πο­ρίσματα των ίδιων ερευνών, ξεκίνησε και εξακολουθεί να καθοδηγείται μια παράλληλη εκστρατεία αποβλάκωσης του μέσου ανθρώπου ή ακριβέστερα μαζικής κατασκευής ηλιθίων [dumbing down] τύ­που Forest Gump. Γίνεται ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ στα πιο σημαντικά πεδία: Στην εκπαίδευση, στις τέχνες και τις επιστήμες, στα Μέσα Μαζικής Αποβλάκωσης, συγνώμη: Ενημέρωσης (και οπωσδήποτε όχι “επι­κοι­­νωνίας”), στη Δημόσια και Ιδιωτική ζωή. Το ΜTV για τους νέους που απευθύνεται στο τμήμα του εγκεφάλου-απομεινάρι από την εποχή των ερπετών, η κανονική τηλεόραση για όλους τους άλ­λους με τα τυποποιημένα σενάρια για κανονικό “κλάδεμα” των εγκεφαλικών συνάψεων στα μέτρα της πλαστι­κής κοινωνίας, η παρακμιακή πολιτική, η παραπλανητική διαφήμιση, η παραδοσιακή εκπαίδευση των συμπεριφοριστών, ο ερασιτεχνικός “επαγγελματικός (απο)προσανατολισμός” με τις “ευκαιρίες“ για ψευ­δο-επιλογές, είναι οι βασικοί κρίκοι αυτής της αλυσίδας αποβλάκωσης.

Είναι πολύ αργότερα από ό,τι νομίζουμε, αλλά τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν πολύ ευκο­λότερα από όσο νομίζουμε. Για το πρώτο ό,τι έγινε-έγινε, επειδή μέχρι τώρα δεν μπορού­σα­με να σκε­φτούμε πλανητικά. Για το δεύτερο αισιοδοξούμε γιατί όλο και περισσότερο αποκτούμε πια το προ­νό­μιο της συνολι­κής σκέψης. “Ενώ ανέκαθεν ζούσαμε οργανικά (ενιαία, συνολικά), μυθικά, συνεχί­ζου­με να σκεφτόμα­στε τμηματικά, μηχανικά” τόνιζε ο Μάρσαλ Μακ Λιούαν. Τα προβλήματα του “αργό­τε­ρα” έχουν ως αιτίες τους παρα­γωγικούς πόρους, τις πρώτες ύλες και μάλιστα την έλλειψή τους. Αντί­θετα το “ευκο­λότερα” βασίζεται στον τρόπο σκέψης, στην αλλαγή νοοτροπίας που είναι “δωρεάν” και έχει δυνατότητες να αφθονεί… Σ’ ένα στρογγυ­λό πλανήτη δεν υπάρχουν άνω και κάτω “πλευρές”.

“…Είναι μια πολιτεία με τ’ όνομα, μα στην πραγματικότητα
/ ένα πλήθος από ανθρώπους που ψάχνει για βραβεία…
/ Αλλά για το γενικό καλό, κανείς δεν δίνει φράγκο
/ Μια κόλαση γεμάτη αταξία, / θα μπορούσα να πω,
/ όπου κάθε άνθρωπος είναι για τον εαυτό του / και κανένας για όλους”
(Ρόμπερτ Κρόουλεϋ για το Λονδίνο του 1550)

4Οι άνθρωποι προσκολλημένοι φανατικά στο παρόν, ξεχνούν γρήγορα το παρελθόν, και έτσι χά­νουν την προοπτική για το ιστορικό μέλλον. Σήμερα που τα προβλήματα είναι μεγαλύτερα, τα χαρα­κτηριστικά αυτά είναι πιο έντονα. Γι αυτό είναι και μεγαλύτερη η ανάγκη για “μηρυκασμό” της ιστορίας και ενημέρωση και συμμετοχή στο χτίσιμο του μέλλοντος. Ο κόσμος αλλάζει. Από δω και μπρος τίπο­τε δεν μπορεί να ληφθεί ως δεδομένο. Πρέπει να πάρουμε κάποιες αποφάσεις με το μέλλον απαλλα­γμένοι από το ”βάρος της ιστορίας”. Το μέλλον είναι καλύτερο κλειδί για το παρόν από το παρελ­θόν. Εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ σημαντικό να καταφέρνεις να προβλέψεις σωστά τα μελλούμε­να - και σήμερα ίσως είναι περισσότερο σημαντικό από ποτέ άλλοτε. Δεν μπορούμε να αντιμετωπί­σου­με ένα πρόβλημα σαν να θέλουμε να ανέβουμε σ’ ένα τραίνο που τρέχει με ταχύτητα πηγαίνοντας κάθετα προς αυτό, σαν να ήταν σταματημένο, ενώ θα έπρεπε να στραφούμε προς τη διεύθυνσή του και να τρέξουμε παράλληλα αναπτύσσοντας την ίδια ταχύτητα. Για να φτάσουμε το μέλλον θα έπρεπε να καταλάβουμε καλύτερα το παρελθόν. Τότε μόνο αποκτά το μέλλον περιεχόμενο για μας, όταν το δέσουμε με το παρελθόν. Ένας λαός που έχει αποκοπεί από το παρελθόν του, είναι πολύ λιγότερο ελεύθερος να διαλέξει και να δράσει ως λαός, παρά αν είχε τη δυνατότητα να τοποθε­τη­θεί απέναντι στην ιστορία. Ας φανταστούμε, λοιπόν, πόσο σοβαρό είναι το θέμα, όταν έχουμε να κά­νουμε με το σύνολο των λαών του πλανήτη, μέσα από μια ταχύρυθμη διαδικασία αποκοπής της Αν­θρωπότητας από το παρελθόν της λόγω της τάσης για παγκοσμιοποίηση της αγοράς και της εξάπλω­σης του ενιαίου πολιτιστικού μοντέλου τύπου “Disneyworld”…

Η αράχνη και η μέλισσα
…Τελικά, όλα τα ερωτήματα συμπυκνώνονται στο εξής ένα:
Ποιο είναι ευγενέστερο ον από τα δύο πλάσματα,
αυτό που με μια τεμπέλικη νοοτροπία και υπεροπτική προσδοκία,
ακτίνας 10 πόντων, που ακόμη και για το ίδιο αποτελεί κίνδυνο,
που δεν παράγει τίποτε εκτός από δηλητήριο και ιστούς,
και που τα πάντα, στο τέλος, τα μεταβάλει σε περίττωμα και δηλητήριο,
ή αυτό που μέσα από μια πανο­ρα­­μική εμβέλεια και άποψη,
μετά από έντονη έρευνα, πολλή μελέτη, σωστή κρίση και διάκριση
ανάμε­σα στα πράγματα, φέρνει στο σπίτι κερί και μέλι;
(Τζώναθαν Σουίφτ, “Η μάχη των βιβλίων” 1704).

4 Σήμερα στον κόσμο επικρατεί ανακατωσούρα. Από τη μια, ο κόσμος κυριαρχείται από το στα­θερό, εκκωφαντικό σχεδόν θόρυβο εκατομμυρίων ανθρώπων που προσπαθούν σκληρά να βγάλουν λε­φτά, δουλεύοντας. Από την άλλη, σε κάποια σημεία της υφηλίου, άλλοι άνθρωποι προτιμούν να βγά­ζουν λεφτά χωρίς να δουλεύουν καθόλου. Κι αυτό είναι μια από τις κύριες αιτίες της ανακατω­σού­­ρας. Εκεί η δραστηριότητα αυτή καλύπτεται από μια παράξενη ησυχία. Αλλά έτσι τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Παλιότερα είχα μεγαλύτερο σεβασμό σ’ εκείνους που ονομάζονται πρα­κτικοί άνθρωποι. Εκείνους που ασχολούνταν με τα προβλήματα της ημέρας, εκείνους που δεν παρασύρονταν από όνειρα, δεν ξεχνιόνταν σε θεωρίες και, αντίθετα, μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε πολύ-πολύ συγκεκριμένα ζητήματα. Αλλά, ενώ έβλεπα αυτούς να παλεύουν με αυτά τα προβλήμα­τα, άρχισα να βλέπω και τα αποτελέσματα της μάχης που έδιναν. Απογοήτευση… Η εσωτε­ρι­κή συ­νο­χή των πραγμάτων θα μπορούσε να συγκρατήσει την Ανθρωπότητα στην κατάσταση που βρίσκεται για καμιά… “ώρα” ακόμη. Αλλά όχι για πολύ περισσότερο. Αναπτύξαμε τη γεωργία, τους μόνι­μους οι­κι­σμούς, τις πόλεις, τα κράτη, την ιδιοκτησία, το στρατό, το ναυτικό και την αεροπορία για να τα υπερ­ασπίσουμε, τη διεθνή πολιτική για να τα συντηρήσουμε. Φτιάξαμε το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Μό­σχα και το Λος Άντζελες. Τελικά φτιάξαμε και την ατομική βόμβα. Αυτόν τον… στιγμιαίο, τον “ρωμαϊ­κού στυλ” πολιτισμό. Οι δυνάμεις που συγκρούονται σήμερα είναι, από την μια η παγκοσμιοποίηση που σχε­δι­ά­ζει την πολιτιστική ασφαλτόστρωση του πλανήτη με εκπρό­σω­πο την “ελεύθερη αγορά” υπηρεσι­ών και πληροφορικής και αιχμές του δόρατος τα τηλεπικοι­νω­νια­κά μονοπώλια και τις υπερ-πολυεθνι­κές των media, το MTV, την CocaCola και τα McDonald’s. Κι από την άλλη ο στενός εθνικισμός με εκπροσώπους θρησκευτικούς φανατισμούς ή μειονοτικές περιχαρακώσεις με τάσεις επιστρο­φής με ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πια και όνειρα με εφιαλτικούς “ιερούς πολέμους”. Στον κίνδυνο για παγκόσμια πυρηνική εκμηδένιση και οικολογική καταστροφή προστέθηκαν ο φυλετικός φανατι­σμός και η τοπική βία. Πολιτισμός έχει φτάσει να σημαίνει να δίνεις στο κάθε πράγμα ένα όνομα ακατάλληλο κι ύστερα να κάθεσαι να ονειρεύεσαι το αποτέλεσμα που είναι συνήθως εφιαλτικό. Ο πολιτισμός του πετρελαίου και του ηλεκτρισμού, των ορυκτών και της βιομηχανικής παραγωγής, της πυρηνικής οικο­γένειας και του σωματείου, της μαζικής εκπαίδευσης και των μαζικών μέσων (μονοσή­μα­ντης) ενημέ­ρω­σης έφτασε στο τέλος του. Μήπως θα τον διαδεχθεί ο πολιτισμός της διαφήμισης, της πολιτικής που ασκεί­ται ως κλάδος της διαφήμισης, της μαζικής εμπορευματοποίησης, των ψευδο-γε­γο­νότων, της επιστή­μης και τεχνολογίας που μεταφράζονται σε λαϊκή φαντασίωση, και της πορνογρα­φίας; Η παγκόσμια σημερινή κοινωνία, ως ένα αδιαμόρφωτο σύνολο από απομεινάρια εθνών-κρατών και σπέρ­μα­τα της κοινωνίας των δικτύων, δεν έχει παρά να εφαρμόσει αυτό που η διεθ­νής αγορά ήδη υλοποιεί. Ο χθεσινός σου ανταγωνιστής είναι ο σημερινός σου συνεργάτης. Έτσι από­φεύ­γει, τουλάχιστον ο ένας, τη χρεοκοπία και ο άλλος μια νίκη με βαριές απώλειες, μέχρι, βέβαια, την επόμενη αβέβαια σύγκρουση μ’ ένα μεγα­λύτερο, ίσως, αντίπαλο. Και αρχίζει την εκπαίδευσή του από την ανάλυση στη σύνθεση.

Η αφέλεια είναι η αρετή του μέλλοντος

4 Τα φαινόμενα χάους στην Γη πληθαίνουν. Όχι μόνο εκεί που αναμένεται, π.χ. ανάπτυξη του A.I.D.S. στην Αφρική. Αλλά ακόμα και εκεί όπου η μακροπρόθεσμη συμπεριφορά ενός δυναμικού συ­στήματος δεν είναι χαοτική, το χάος μπορεί να εμφανιστεί στα σύνορα μεταξύ δύο ειδών ευσταθούς συ­μπεριφο­ράς. Για παράδειγμα στις παγκόσμιες χρηματαγορές, όπου με ιδιαίτερη προσοχή παίρνο­νται όλα τα μέτρα να μην ξαναεμφανιστούν τέτοια φαινόμενα. Αλλά και οι ουτοπίες του τελευταίου αιώ­να περισ­σεύ­ουν. Ο πρόλογος από το βιβλίο ενός συγγραφέα (Ιβάν Εφραίμωφ, “Ο αστερισμός της Αν­δρομέ­δας”, γύρω στα 1960) είναι χαρακτηριστικός: “Στην αρχή μου φαινόταν ότι οι κοσμοϊστορικές αλ­λαγές στον πλανήτη Γη που περιγράφονται στο βιβλίο δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν νωρί­τερα από τρεις χιλιάδες χρόνια. Υπολόγιζα με βάση τη γενική ιστορία της Ανθρωπότητας μα δεν υπο­λό­­γιζα το ρυθμό επιτάχυνσης της τεχνολογικής εξέλιξης και προ πάντων τις γιγαντιαίες δυνατότητες, πρα­κτι­κά σχεδόν ανυπολόγιστες, που θα δώσει στον άνθρωπο η κομμουνιστική κοινωνία. Έτσι στην επεξ­εργασία του μυθιστορήματος συντόμεψα την αρχική προθεσμία των χιλιετιών”…

ΦΑΟΥΣΤ: Και πώς θα κάμουμε;
ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Θα φύγουμε. Να πώς. Μα τι μαρτυρίου τόπος είν’ αυτός;
Ζωή τη λεν αυτή, ν’ αηδιάζεις και συ, και τα παιδιά σου να κουράζεις;
Αυτό ας το κάνει ο γείτονάς σου, ο κοιλαράς!
Τι παιδεύεσαι αέρα ν’ αλωνίζεις; Μη δα κι αν κατιτί καλό γνωρίζεις,
στα μαθητούδια να το πεις τολμάς;

4 Ο αριθμός των ηλιθίων σ’ αυτόν τον κόσμο αυξάνεται ραγδαία. Ηλίθιος είναι κοινωνικό ελάτ­τωμα, όχι βιολογικό. Είναι αυτός που λέει ή κάνει κάτι σε λάθος στιγμή, σε λάθος τόπο, με λάθος αν­θρώ­­πους. Επομένως είναι αυτός που κάνει γκάφες. Που ζημιώνουν κι αυτόν και τους άλλους. Η μαζι­κή “ηλιθιότητα” της Ανθρωπότητας οφείλεται στις μεγάλες και απότομες αλλαγές που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, στο περιβάλλον, στις τεχνολογίες, στο ρυθμό ζωής, στα Μέσα Μαζικής Ε..... (συ­μ­πλη­ρώνεται κατά βούληση), στις βίαιες μετακινήσεις από τόπο σε τόπο, από ιδέα σε ιδέα, από ανθρώ­πινη (;) σχέση σε ανθρώπινη (;) σχέση, από τη μια υλική κατάσταση στην άλλη. Τα μαζικά συμπτώμα­τα “ηλιθιότητας” έχουν πολλά κοινά σημεία με τις ατομικές αντιδράσεις ενός ανθρώπου που είναι θύμα jet lag ή πολιτιστικού σοκ: αδιαφορία, αυτιστική συμπεριφορά, ζαλάδα, παθολογικές ενδείξεις. Ένα με­γάλο μέρος της ανθρωπότητας έχει πάθει κάτι σαν μαζική ύπνωση. Μοιάζει με τον άστεγο της Νέας Υόρκης που όταν πέθανε ο σκύλος του πήρε το όνομά του. Γιατί… «δεν έβλεπε τη διαφορά»). Αλλά οι μαζικές αντιδράσεις, οι συλλογικές “γκάφες” της Ανθρωπότητας έχουν τρομακτι­κά αποτελέσματα. Υπ­άρ­χει, όμως, κίνδυνος η κοινωνικού χαρακτήρα αδιαφορία να μετατραπεί σε “βιολογική”, να περάσει σε ατομικό επίπεδο και να υπάρξει ένα είδος “μετάλλαξης”; Οι ατομικές περιπτώσεις πληθαίνουν πά­ντως. Αυτό που είναι σημαντικό δεν είναι εκείνο που τα φαινόμενα προκαλούν σε τοπική κλί­μα­κα, αλλά εκείνο που ουσιαστικά σημαίνουν. Ο σημερινός άνθρωπος διαμορφώνεται έτσι ώστε δεν έχει γενικές απόψεις. Για το λόγο αυτό συγκεντρώνεται σε ασήμαντες προσωπικές στενοχώριες. Τα σημαντικά πράγματα του διαφεύγουν. Και όμως πολλά από τα διεθνή γεγονότα έχουν σημασία για όλους. Είναι όμως έξω από το οπτικό του πεδίο, όπως τα μερμήγκια που μπορούν να δουν μικρά αν­τικείμενα, αλλά όχι μεγάλα. Γαντζώνεται μέρα με τη μέρα, βδομάδα με τη βδομάδα, υφαίνοντας ένα πα­ρόν που δεν έχει μέλλον. Δεν υπάρχει τίποτα, εκτός από ένα αιώνιο παρόν όπου τα Μ.Μ.Ε., η πο­λι­τική, η διαφήμιση έχουν “πάντα δίκιο”, ανεξάρτητα αν δηλώνουν σήμερα το τελείως αντίθετο από ό,τι διακήρυτταν χθες.

Αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί,
θα σταματούσε

2. Kαι λοιπόν;
4 Οι πλανήτες ταξιδεύουν επιβλητικά στις νευτώνειες τροχιές τους, όπως έλεγε και ο μεγάλος αστροφυσικός Καρλ Σαγκάν, αλλά στο μεταξύ οι άνεμοι τυλίγονται σε τυφώνες, τα κοτόπουλα εν­αλ­λάσσονται με τα αυγά κι εμείς απλώς ανταλλάσσουμε γνώμες. Όμως οι καιροί γέμισαν αστρο­πελέκια, δε μένει πια χρόνος για ονειροπόληση. Ακόμα κι ένα κομμάτι μετάλλου καθώς μαγνητί­ζεται πρέπει να πάρει μια απόφαση. Μπορεί να προσανατολιστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είναι "ελεύθερο" να διαλέξει. Αλλά και κάθε απειροελάχιστο κομμάτι του μετάλλου πρέπει να διαλέξει το ίδιο. Μια κοινότη­τα που δεν μπορεί, ή δεν θέλει να αντιληφθεί πόσο ασήμαντη είναι η θέση που κατέχει σε σχέση με το σύμπαν αλλά και τον ίδιο τον πλανήτη που κατοικεί, δεν είναι στην πραγματικότητα κοινό­τητα πολιτι­σμέ­νη. Και η συμπεριφορά της Ανθρωπότητας, τον 20ο αιώνα δείχνει άφρονα αλαζονεία χω­ρίς να λογαριάζει ή, έστω, να αμφισβητεί προγραμματισμένα τον περιβάλλοντα χώρο της.

4 Φαίνεται ότι ο κοινωνικός νους έχει αποσπασματικό χαρακτήρα πολύ όμοιο με του ζωικού νου: η κοινωνία βρίσκει την ταυτότητά της μόνο μπρος σε μια άμεση απειλή, όπως τον πόλεμο, όπου η ύπ­αρ­ξη και η σταθερότητά της απειλούνται. Το ίδιο φαίνεται ότι θα ισχύσει και με ολόκληρη την Αν­θρω­­πό­τητα. Μόνο που εδώ τα μεγέθη είναι τόσο μεγάλα και πεπερασμένοι οι πόροι που δεν θα είναι εύκολες οι εναλλακτικές λύσεις. Σήμερα δεν έχουν απομείνει και πολλά στον πλανήτη μας για να έχου­με την πολυτέλεια να τα σπαταλήσουμε. Φαίνεται, όμως, ότι για τον δυτικό τρόπο σκέψης, δεν έχει ση­μασία αν η οικονομία πηγαίνει καλά ή άσχημα. Αυτό που φαίνεται να είναι απαραίτητο είναι να διατη­ρεί­ται “κατάσταση ελεύθερης αγοράς”, όπως λέμε “κατάσταση πολιορκίας”. Για την κατά­στα­ση της Ανθρωπότητας πάνω στη Γη σήμερα που οι έννοιες και οι λέξεις έχουν ελάχιστη πια σχέση με τα πρά­γματα…, όταν στους ανθρώπους δε δίνεται πια, όχι ο καιρός που χρειάζεται να ζήσουν, αλλά ούτε χρό­νος για να πεθάνουν… μας “ενημερώνουν” τα Μ.Μ.Ε., στο βαθμό που αυτά τα, συνήθως, κακά νέα είναι αποτελεσματική σάλτσα του κυρίως μενού των τηλεοπτικών διαφημιστικών σποτ που προη­γούνται ή έπονται των ειδήσεων… αν δεν παρουσιάζονται και κατά τη διάρκεια τους. Έτσι τη κατά­στα­ση της Ανθρωπότητας πάνω στη Γη τη γνωρίζουμε, όχι με αρκετή ακρίβεια, πιθανότατα όχι σε πλήρη έκταση και σίγουρα όχι σε αρκετό βάθος. Αν και «ειδήσεις των 8.30» βλέπουμε κάθε μέρα…

“They flutter behind your possible pasts
Some brighteyed and crazy, some frightened and lost
A warning to anyone still in command
Of their possible future to take care”
(“Υour possible pasts” Pinkfloyd)

4 Ένας κόσμος “φαντασμάτων” φαίνεται να είναι ο κόσμος του σύγχρονου ανθρώπου που έχασε, ίσως, οριστικά τη βεβαιότητα που δίνει το προφανές και την πίστη σε μια τάξη αντικει­με­νικά καθορι­σμένη. Όσο οι καιροί γίνονται πιο σκοτεινοί, τα ψέματα άρχισαν να περιέχουν και κά­ποι­α δόση αλήθει­ας, γιατί ο νους και οι καρδιές των ανθρώπων θολώνουν από το φόβο και την απελ­πισία. Η εκατόμβη των θυμάτων των αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων κάθε Σαββατοκύριακου, φαίνε­ται να λειτουργεί στο μαζικό κοινωνικό υποσυνείδητο, ως μια εκτονωτική δραστηριότητα, όμοια με ανά­λογες ατομικές, όπως το κάπνισμα ενός (οποιοδήποτε) τσιγάρου, η κατανάλωση ενός οινοπνευμα­τώ­δους ποτού ή το παιχνίδι ενός βιντεο­γκέημ. Η κατάρρευση του ανθρώπινου σύμπαντος αντιπροσω­πεύ­ει μια άλλη Πτώση του ανθρώπινου γένους, την καταστροφική κάθοδο προς μια εφιαλτική τεχνο­κρα­τία, ένα κόσμο χωρίς αισθήματα, χωρίς κανόνες και πρότυπα. Αλλά ο απλός άνθρωπος δεν εί­ναι ποτέ ηττοπαθής. Υπάρχουν κι άλλα σημαντικότερα πράγματα που απασχολούν τον αν­θρώ­πινο νου, σε πολύ μεγαλύτερη έκταση από την εφήμερη διάταξη των πολιτικών δυνάμε­ων. Σε μια εποχή ανακατατάξεων όπως η σημερινή που οι λαοί βλέπουν να γκρεμίζονται τα είδωλα, να αλλάζουν τα σύνορα και οι θρησκείες να αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο φανατίζοντας τα πλήθη, ο άν­θρωπος θέλει να αγωνιστεί για κάποιους ευγενέστερους σκοπούς πέρα από την ίδια την επιβίωση, όπως την αυτοπραγμάτωση του - αναποδογυρίζοντας την πυραμίδα του Maslow που μυρίζει “καθο­λι­κή αριστοτελίλα” ή “αριστοτελική καθολικίλα”! Σε κάποια παλιότερη ακαθόριστη κλίμακα αξιών, αυτοί που πραγματεύονταν ιδέες στέκονταν πιο ψηλά από εκεί­νους που πραγματεύονταν τρόπους για να πρα­γματευόμαστε ιδέες. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει. Οι πα­ραγωγοί είναι έρμαιο στα χέρια των διαφημι­στών, οι πολιτικοί παιχνίδι στα χέρια των ειδικών του πολιτικού μάρκετινγκ. Το βασικό ερώτημα είναι “ποιόν ωφελεί αυτό;”

“Οι μεγάλοι δεν καταλαβαίνουν ποτέ τίποτα μόνοι τους και για τα παιδιά είναι πάρα πολύ κουραστικό να τους το εξηγούν ξανά και ξανά”
(“Ο μικρός Πρίγκιπας” Σαιντ Εξυπερύ)

4 Αν συλλάβουμε το σύνολο της ανθρώπινης εμπειρίας ως ένα είδος νευρικού δικτύου, τότε ίσως μπορέσουμε να εξηγήσουμε, όχι τόσο τα τόσα θετικά που έχουν συμβεί μέχρι πριν λίγο καιρό, αλ­λά κυρίως τα σημαντικά ΑPNHTIKA που σαν καταιγίδα εμφανίζονται τη σύγχρονη εποχή σε όλη την ανθρωπότητα. Μιλάμε για την αρχή μιας ολοκληρωτικής “νευρικής κατάρρευσης” λόγω υπερ­φόρ­τω­σης εισαγωγής πληροφοριών. Όπως ο κάθε άνθρωπος ατομικά που βομβαρδίζεται με οπτι­κά, ακουστικά, απτικά, γευστικά και οσφρητικά ερεθίσματα έτσι και η ανθρωπότητα υφίσταται βομβαρ­δισμό από στοιχεία από τα παγκόσμια προβλήματα (κυρίως). Το όποιο καλό συμβαίνει χάνεται στον υπόλοιπο “θόρυβο”. Ο δυ­σκολότερος παράγοντας που (δεν μπορούμε να) αντιμετωπίζουμε στην προ­ϊ­ούσα πορεία αύξη­σης της αδιαφορίας του μέσου ανθρώπου είναι η εντελώς απρόβλεπτη ταχύτητα, η οποία έχει αποκτήσει σημαντικές, και, πιθανότατα, για το προβλέψιμο μέλλον, μη αντιστρέψιμες δια­στάσεις.

4 “Βραχυκύκλωμα” είναι, ίσως, το μικρότερο πρόβλημα. Σημαντική και μόνιμη εγκεφαλική βλάβη είναι το σοβαρότερο. Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν (ως πρόβλεψη κατόπιν προγραμματι­σμού και από ποιόν, ως απο­τέλεσμα ενστικτώδους αντίδρασης) οι όποιες “ασφάλειες” για να σταματή­σουμε στο βραχυκύκλωμα; Ποιες είναι; Μήπως είναι μόνο ενστικτώδεις, ατομικές (αλκοόλ, ναρκωτικά, σατανισμός, αστρολογία), ή συλλογικές (αθλητικός και θρησκευτικός φανατισμός, εθνικισμός, ρατσι­σμός, λαϊκισμός); ‘Η θα αφε­θούν οι άνθρωποι… στο έλεος της αδρεναλίνης τους; Το Παγκόσμιο Δίκτυ­ο Ευαισθητοποίησης και τα επί μέρους του σχέδια, μπορεί, πιθανά να παίξει αυτό το ρόλο του προ­γραμ­ματισμένου παγκόσμι­ου συστήματος “ασφαλειών”. Η ζωή μπορεί να μην είναι παρά μια φευ­γα­­λέα στιγμή στην αιωνιότητα, αλ­λά χρωστάμε στον εαυτό μας να την περάσουμε καλά. Να μπο­ρεί να απομακρύνει τη φθορά του χρό­νου και να μεταθέτει την κούραση του κόσμου. Ζωή είναι να πλέκεις με το βελονάκι τις προθέσεις των άλλων. Εντάξει, έτσι είναι καμωμένες οι καρδιές των ανθρώ­πων. Να ψάχνουν πέρα από τον κόσμο και να μη βρίσκουν ανάπαυση εντός του. Έχουν, όμως, τη δυ­νατότητα να δίνουν σχήμα στη ζωή τους ανά­μεσα στις δυνάμεις και τις ευκαιρίες του κόσμου. Θέλου­με μια Γη όπου ο καιρός θα είναι πάντα ο κα­τάλληλος, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτι­μή­σεις των ανθρώπων: Η βροχή στον καιρό της και πάντα με μέτρο. Και το φως του ήλιου, πό­τε πιο ζεστό και πότε πιο δροσερό, και οι άνεμοι από τη θάλασσα. Και όταν ο αέρας θάρχεται από τη δύση θάναι γεμάτος από ένα άρωμα φευγαλέο αλλά γλυκό που συγκινεί την καρδιά, λες κι είναι από λουλούδια. Κι έτσι θεατές γαλήνιοι βουνών και αγαλ­μάτων, να απολαμβάνου­με τις μέρες σαν συντρόφους αγαπημένους και σαν βιβλία, ονειρευόμενοι προ­­παντός τα πά­ντα ώστε να τα κάνουμε δικά μας και να τα μετατρέψουμε στην πιο εσωτερική ου­σία μας. Με­τουσιώνοντας το Εγώ σε Εμείς, ξεπερνώντας την αδυναμία της επιστημονικής αναδιοργά­νωσης του επαναστατικού ονείρου της Ανθρωπότητας, να αποκαταστήσουμε το όνειρο, τη φαντασία, την ποίη­ση στην καθημερινή πρακτική της ζωής μας. Η δύναμη να διατηρήσουμε τη ζωή στους άλ­λους, υπάρχει στον καθένα μας και από τον καθένα μας χάνεται σιγά-σιγά όταν δεν χρησιμοποιείται. Το ελάχιστο κα­θήκον απέναντι στον εαυτό μας είναι να δημιουργήσουμε ή, έστω για τους δύσπιστους, να συμβάλ­λου­­με κατά ένα μέρος, στη δημιουργία της μοίρας μας. Γιατί, “όποιος λείπει, λείπει κι η μοί­ρα του” λέει μια κυπριακή παροιμία. Και για όσους από μας δεν το έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει, η αρχική και βασική σημασία της λέξης “μοίρα” είναι “μερίδιο” (μοίρασμα, νόμιμη μοίρα) και όχι “πε­πρω­μένο, τύχη”. Εκεί κατάντησε γιατί οι περισσότεροι αρκούμαστε να πάρουμε ό,τι τύχει να μας δώσουν οι άλλοι, ό,τι είναι άνωθεν προκαθορισμένο, ό,τι είναι “τυχερό” (συνήθως, βέβαια, συμβαίνει το αντίθετο).

“Δεν ρωτάς τίποτε τους επιβάτες, κύριε. Όχι σ’ ένα σκάφος που ήδη ταξιδεύει.
Δεν είναι δίκαιο απέναντί τους να τους ρωτήσεις. Εσύ τους λες τι να κάνουν.
Το πολύ-πολύ που μπορείς να πεις είναι: “Εμείς θα πούμε τι σκοπεύουμε να κάνουμε, κι έπειτα εσείς, αν θέλετε, βάλτε τα δυνατά σας να εντοπίσετε τα αδύνατα σημεία…”.
Καπετάνιος
Δεν υπάρχουν επιβάτες στο Διαστημόπλοιο Γη. Όλοι είναι πλήρωμα
Μάρσαλ Μακ Λιούαν

4 Το κείμενο αυτό, τελικά, θα σας ευαισθητοποιήσει αν, αρχικά, σας γοητεύσει. Κατά μια έννοια δεν θα σας πει τίποτα το καινούργιο, αλλά ακριβώς αυτό είναι μέρος της γοητείας του. Το κείμενο λέει αυτό που θα έλεγε ο καθένας, αν βάλει σε τάξη τις σκορπισμένες σκέψεις του. Είναι το γέννημα ενός συλ­λο­γικού μυαλού που μοιάζει με το μυαλό όλων των υπόλοιπων ανθρώπων. Απλά είναι πιο συ­στηματικό και λιγότερο κυριευμένο από φόβο. Τα καλύτερα κείμενα, εξάλλου, είναι εκείνα που σου λένε αυτό που ήδη ξέρεις. Και στο επιβεβαιώνουν. Και δεν… «κείνται», δεν είναι, δηλαδή ξαπλω­μέ­να αλλά όρθια.

Σημείωση: Υπέθεσα ότι αν ο κόσμος με χρειαζόταν αρκετά, θα με καλούσε εκείνος. Έτσι κι έγινε. Με διαβάζετε για λίγο, σε τούτο το κρίσιμο έτος. Τους μήνες που έρχονται δεν βλέπω τίποτε καλό. Αλλά στα χρόνια που έρχονται, υπάρχει ελπίδα… Στο παραπάνω κείμενο χρησιμοποιήθηκαν ατόφια απο­σπά­σμα­τα από τα βιβλία που αναφέρονται στο παράρτημα Α. Σε μένα ανήκουν οι προθέσεις γραμμα­τι­κής και ηθικής, οι σύνδεσμοι γραμματικής και λογικής, τα επιφωνήματα γραμματικής και έκπληξης, αγανάκτη­σης και θαυμασμού! Αντίθετα, στο παραπάνω κείμενο ΔΕΝ χρησιμοποιήθηκε ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΛΕ­ΞΗ από τα βιβλία του παραρτήματος Β. Αλλά το κείμενο αυτό είναι γεμάτο από τη γεύση που άφη­σαν - και που ποτέ δεν έφυγε, σαν ένα πλατύ ανθρώπινο χαμόγελο, σαν ένα πλήθος που χειροκρο­τεί… Κάθε απόσπασμα, από μόνο του, όμως, δεν έχει περισσότερη αξία από το δανεισμό του «Αχ!» του Φάουστ από τον αρχικό μονόλογο του στο Πρώτο Μέρος της ομώνυμης τραγωδίας του Γκαίτε.

3. Και τώρα τι κάνουμε;
Στη ζωή μας έρχεται μια στιγμή που πρέπει να εγκαταλείψουμε τη λογική - ή καλύτερα, τη δυ­τική λογική. Μια στιγμή που είμαστε υποχρεωμένοι να ορθώσουμε το ανάστημά μας και να κάνουμε την παρουσία μας αισθητή - να δώ­σουμε μια μάχη για την ελευθερία - να καταφέρουμε κάποιο πλήγμα στους κακούς. Και σ’ αυτή τη μάχη δεν έχει αντίπαλους “κακούς”. Κουτούς έχει. Και εθελότυφλους. Στη ζωή του καθενός μας, το ξαναλέμε, έρχεται μια στιγμή που οφείλουμε να διακινδυνεύσουμε “τη ζωή, την περιουσία, την τιμή μας”, έστω κι αν τα αποτελέσματα θα είναι πολύ αμφίβολα. Η Ανθρω­πό­τητα ήδη συνάντησε αυτήν τη πρόκληση. Θα την αποδεχτεί κάποιο απόγευμα στις 3:47; ‘Η όποια άλλη ώρα διαλέξει; Κυκλοφορεί η άποψη ότι δεν είναι δυνατό να απαιτείς από τ’ ανθρώπινα πλάσματα να φερ­θούν λογικά. Οι περισσότε­ροι είναι μόνιμοι υποψήφιοι κηδεμονίας. Σε ποιους απευθυνόμαστε, λοι­πόν; Στους αδύναμους. Ποιόν καλούμε να βοηθήσει; Τους αβοήθητους. Ποιόν καλούμε να βοηθήσει τον άνθρωπο; Τον ίδιο του τον εαυτό. Για να … πίσω τον εαυτό μου (= να πείσω τον εαυ­τό μου να κάνει πίσω), όπως θα έλεγε και ο Όργουελ στη “Νέα-Ομιλία” του. Όταν η ζωή γίνεται πεδίο μάχης, το μυαλό μας είναι το τέλειο όπλο. Ποια θέση πρέπει να πάρουμε - μαζί με τους έρω­τες που μας απασχολούν, και τα προβλήματα της επιβίωσης, ποια θέση πρέπει να πάρουμε στη συμ­πλή­ρωση του Δικαίου της Πολιτείας μας, της πολιτικής εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών, της δι­εύ­ρυνσης των συνόρων, της εμπιστοσύνης μεταξύ των ατόμων, της ειρήνης, της εκπολιτιστικής πο­ρεί­ας των επιστημών, των τεχνών, των θρησκειών; Η κριτική είναι μια μεγάλη αφετηρία για κάθε γνώση. Για ακριβέστερη γνώση. Εδώ δεν θα ασχολη­θούμε πολύ μ’ αυτήν. Γιατί είναι άλλοι που πολύ πιο ολο­κλη­ρωμένα και τεκμηριωμένα δουλεύουν σ’ αυ­τό τον τομέα. Το κακό όμως είναι πως σήμερα φτάσαμε σε τέτοια κατάσταση που αυτή η ακριβέστε­ρη γνώση, ειδικά έτσι περιτυλιγμένη που έρχεται με χιλιά­δες άχρηστες πληροφορίες, δε χρησιμεύει ού­τε στα άτομα, ούτε στα έθνη, ούτε στις ράτσες, ούτε στην αν­θρω­πότητα γιατί μ’ αυτή άλλο δεν κατα­φέρ­αμε παρά να καταντήσουμε να γραφτούμε στον κατάλογο όλης τούτης της φθοράς. Ο ανθρωπι­σμός, μια “παν-ιδεολογία” μπορεί να μας κάνει να ξεπεράσουμε την αδιαφορία. Να πάψουμε να νοιώ­θουμε βιδίτσες της μακρο-ϊστορικής μηχανής. Αν όλα αυτά ηχούν ως ο παγκόσμιος ύμνος της Αφέλειας, καλώς ηχούν έτσι - και χωρίς σάλπιγγες της Ιεριχούς. Η αφέ­λεια είναι η αρετή του μέλλοντος.

- Μου είπαν ότι είστε ονειροπόλος!
- Αλήθεια;;;
“Ιδού ο ενυπνιαστής εκείνος έρχεται”
(Γένεση, κεφ. 37)

4 Μας ζητούν να διορθώσουμε το διάστημα με ένα κατσαβίδι. ΤΟ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ. Το μόνο που ζητούμε να μάθουμε είναι πόση ώρα έχουμε στη διάθεσή μας. Αυτή τη φορά χωρίς παρα-πλα­νη­τικά στοιχεία. Μόνο με τα ΠΛΑΝΗΤΙΚΑ …

Σημείωση: Το κείμενο είναι γραμμένο από το 1998. Τότε τ’ αυτιά των περισσότερων ήταν ακόμα τε­λεί­ως κλειστά. Σήμερα από κουφά έγιναν… κουφωτά. Αύριο… τεντώστε τ’ αυτιά σας ορθάνοιχτα!